Պաշտոնական

6 ամսվա դադարից հետո Մեծամորի ատոմակայանը վերսկսել է աշխատանքը։ Նորացված տուրբինային գեներատորից մեկով այստեղ նախատեսում են է՛լ ավելի մեծ հզորությամբ աշխատել ու է՛լ ավելի շատ էլեկտրաէներգիա արտադրել։ Ոլորտի ղեկավար Գարեգին Բաղրամյանի փոխանցմամբ, 2019-ի համար արտադրության ծավալները 200 միլիոն կիլովատտ-ժամով (կՎտժ) ավելի կլինեն, ինչը կազդի մեծածախ շուկայում սակագնի ձևավորման վրա, հետևաբար կանդրադառնա նաև սպառողների վրա․ — «Ընդհանուր կայանը եթե սովորաբար աշխատել է, 2,4 միլիարդ կՎտժ էլեկտրաէներգիա է տվել, ընդհանուր վերազինման արդյունքում մենք հուսով ենք, որ առնվազն 2,9 միլիարդի կհասնենք»: Նախնական կանխատեսում անել 2019-ի համար Էներգետիկ ենթակառուցվածքների նախարարի պաշտոնակատարը դեռ չի շտապում՝ ասելով, որ դա պետք է որոշի Հանրային ծառայությունները կարգավորող հանձնաժողովը։ Բնակիչների համար սակագնի ձևավորման հիմքում միայն ատոմակայանի արտադրած էլեկտրաէներգիան չէ։ «Այստեղ գործոնները շատ են», — նշում է Բաղրամյանը։ — «Համակարգում կան չորս խոշոր մասնավոր ընկերություններ և երեք պետական ընկերություններ: Պետական ընկերությունների մասով մենք ձեզ միանշանակ ցույց կտանք, որ էներգահամակարգում խնայվել է, և ինչքան գումար․․․ մոտ մեկ ամսվա ընթացքում կասենք»: Ատոմակայանի վերազինման համար Հայաստանին աջակցել էր դաշնակից Ռուսաստանը՝ տրամադրելով 270 միլիոն դոլարի վարկ և 30 միլիոն դոլարի դրամաշնորհ։ Վարկի սպասարկման գումարները արդեն իսկ ներառված են էլեկտրաէներգիայի սակագնի մեջ, իսկ 2019-ից նախատեսվում էր, որ պետք է սկսվեր նաև մայր գումարի մարումը։ Սակայն նախարարի պաշտոնակատարն այսօր տեղեկացրեց, որ իրենք դիմել են ռուսական կողմին, որ մարման ժամկետը երկարաձգվի մոտ երկու տարով։ Ըստ նրա՝ այդ ժամանակ արդեն ատոմակայանն արդեն կաշխատի ամբողջ հզորությամբ և ֆինանսական բեռը չի ծանրանա բնակիչների վրա․ — «Նորոգումից դուրս գալուց հետո, բնականաբար, վարկի մարումները պետք է տեղափոխենք էդ ժամանակ: Եվ այն ավել արդյունքը, որ ունենալու ենք էներգահամակարգում, կուղղվի նաև վարկի մարմանը»: Ատոմակայանի շրջայցին այսօր մասնակցում էր նաև Հայաստանում ռուսաստանի դեսպան Սերգեյ Կոպիրկինը: «Ազատությունը» դեսպանից հետաքրքրվեց, թե ինչ դիրքորոշում ունի Ռուսաստանը Բելառուսի նախագահը Ալեքսանդր Լուկաշենկոյի հայտարարության կապակցությամբ։ Հիշեցնեմ, վերջերս հանդիպելով Բելառուսում Ադրբեջանի դեսպանի հետ, Լուկաշենկոն քննարկել էր ՀԱՊԿ գլխավոր քարտուղարի թեկնածուի ընտրության հարցը և նշել, որ ռոտացիոն կարգով հաջորդը Բելառուսի հերթն է, իսկ ինքն արդեն երեք թեկնածու է քննարկում թափուր պաշտոնի համար: Դեսպանն ասաց, թե հարցը մեկնաբանել չի կարող, բայց Ռուսաստանի դիրքորոշումն այս հարցում հստակ է․ — «ՀԱՊԿ-ի գործընկերության շրջանակում ծագած բոլոր հարցերը պետք է լուծվեն և կլուծվեն կոնսենսուսի հիման վրա, քանի որ բոլոր երկրները շահագրգռված են, որ կազմակերպությունը աշխատի և մեր ընդհանուր անվտանգության ապահովման հարցում ունենա այն ներդրումը, որը նրանից սպասում են»: (Մեծամորի ատոմակայանը) «Ազատության» ճշտող հարցին, թե արդյոք ՀԱՊԿ-ի նոր գլխավոր քարտուղարը կլինի Հայաստանի ներկայացուցիչը, դեսպանն արձագանքեց․ — «Եկեք այդ թեման թողնենք պետությունների ղեկավարներին: Ես լիազորված չեն նրանց փոխարեն խոսելու: Այդ ամենը քննարկվում է, և ես վստահ եմ, որ հարցը կլուծվի այնպես, որ կազմակերպությունը, այսպես ասենք, այս իրավիճակից դուրս գա էլ ավելի՛ ամրապնդված»։ ՀԱՊԿ գլխավոր քարտուղարի պաշտոնը թափուր է նոյեմբերի 2-ից։ Մինչ այդ այն զբաղեցնում էր Հայաստանի Զինված ուժերի գլխավոր շտաբի նախկին պետ Յուրի Խաչատուրովը, որին Երևանը վաղաժամ հետ կանչեց «Մարտի 1»-ի գործով մեղադրանք ներկայացնելուց հետո։ Նոյեմբերի 8-ին Աստանայում կայացած գագաթնաժողովում կազմակերպության անդամ երկրները այդպես էլ նոր գլխավոր քարտուղարի հարցում ընդհանուր հայտարարի չեկան և որոշեցին քննարկումները շարունակել դեկտեմբերի 6-ին Սանկտ Պետերբուգում կայանալիք հանդիպման ընթացքում։

Քաղաքական հեղափոխությունից հետո վարչապետի պաշտոնակատար Նիկոլ Փաշինյանի գլխավորած «Իմ քայլը» դաշինքն այժմ տնտեսական հեղափոխությունն է առաջնահերթ համարում: Դաշինքի ծրագրում տնտեսական հատվածը բավական ծավալուն է՝ խթանելու են արտահանումը, զբաղվածությունը, աշխատանքի խրախուսմանը միտված ներդրումային քաղաքականությունը: (Տնտեսական խոստումները) «Իմ քայլը» վստահ է՝ տնտեսական զարգացումը նաև մարդկանց սոցիալական վիճակը պետք է բարելավի, այլ ոչ թե մնա թղթի վրա՝ իբրև վիճակագրություն: Այսօր նախընտրական հանդիպման ժամանակ Նիկոլ Փաշինյանը հայտարարեց՝ քաղաքացիներին հնարավորություն է տրվելու, որ աշխատանքով շտկեն իրենց մեջքը․ — «Պիտի աշխատենք իրար հետ, որ մեր երկրի, մեր ընտանիքի եկամուտները մեծանան: Մենք չպիտի լինենք խեղճ ու աղքատ ժողովուրդ, մենք պետք է լինենք հարուստ, սեփական ուժերի վրա վստահ, ազատ ու երջանիկ ժողովուրդ: Մենք ամբողջ միկրոբիզնեսին ազատելու ենք հարկերից: Այսինքն, օրինակ՝ Անի համայնքում գտնվող այն բիզնեսները, որոնք ունեն տարեկան մինչև 24 միլիոն դրամ շրջանառություն, ազատվելու են հարկերից: Մենք սա անում ենք, որպեսզի Հայաստանի քաղաքացին իր աշխատանքով ոտքի կանգնի, ուղղի մեջքը և վստահ լինի իր իրավունքների և հնարավորությունների մեջ»: (Տնտեսական խոստումները) «Բարգավաճ Հայաստանը» այս ընտրություններին 36 կետանոց ծրագիր է ներկայացրել: Ինչպես և «Իմ քայլը» դաշինքը, ԲՀԿ-ն այժմ տնտեսական հեղափոխությունն է առաջնային համարում՝ կարևորելով փոքր բիզնեսին հարկերից ազատելը, ներդրողների պաշտպանությունը, հարկերի թեթևացումը, սակագների և վարկերի տոկոսադրույքների իջեցումը: ԲՀԿ պատգամավորի թեկնածու, ցուցակի երկրորդ համար Միքայել Մելքումյանը կարևորում է, որ բարեփոխումները կտրուկ և տեսանելի լինեն։ «Մեզ վիճակագրական աճեր պետք չեն էսօր, մեզ պետք են ռեալ զարգացումներ, և հենց բիզնեսն էլ պետք ա լինի մարդակենտրոն բնույթ կրող և բիզնեսում էլ պետք ա արդարություն լինի», — այսօր լրագրողների հետ զրույցում հայտարարեց նա: — «Երբ որ մենք ասում ենք տնտեսական և տեխնոլոգիական հեղափոխություն, նշանակում է՝ բեկում մտցնել: Մեզ պետք ա կտրուկ բարելավում մարդկանց սոցիալական և տնտեսական պայմաններին»: «Լուսավոր Հայաստանի» նախընտրական ծրագրում 300 կետ կա, սակայն նախընտրական փոքր բուկլետի մեջ բոլորը չեն կարողացել տեղավորել, հիմնական շեշտադրումները դարձյալ ազատ մրցակցության ապահովումն է, գերփոքր բիզնեսին հարկերից ազատելը: — «Բոլոր բարեփոխումների կենտրոնում պետք է լինի Հայաստանի քաղաքացին», — նշվում է «Լուսավոր Հայաստանի» ծրագրում: Կուսակցության նախընտրական ցուցակի չորրորդ համար Գևորգ Գորգիսյանն ասում է՝ առաջարկում են շքեղության հարկ մտցնել բյուջեն առանց միջոցների չթողնելու և սոցիալական արդարությունը վերականգնելու համար․ — «Արդարության զգացումն է, որ մեծապես պակասել է մեր երկրում տարիներ շարունակ: Նպատակը այսպիսին է՝ առհասարակ եկամտահարկը հարկել նույն տոկոսադրույքով՝ 20 և պակաս տոկոս, բայց ունենալ նաև շքեղության հարկ մի քանի միլիոն՝ տասնյակ միլիոն աշխատավարձ ստացողների պարագայում, շքեղ առանձնատներ, հարյուր հազար դոլարանոց մեքենաներ ունեցողների պարագայում»: «Սասնա ծռերը» ևս փոքր բիզնեսի համար հարկային արձակուրդի առաջարկն է անում, առաջարկում է նաև ստեղծել ազգային ներդրումային հիմնադրամ, զարգացնել այլընտրանքային էներգետիկան, փոխել գնումների գործընթացը: Սրանք մի փոքր մասն են կուսակցության առաջարկած տնտեսական ծրագրից: Ըստ «Սասնա ծռերի» նախընտրական ցուցակը գլխավորող Վարուժան Ավետիսյանի՝ իրենց սոցիալ-տնտեսական ծրագրի առանցքում այն թեզն է, որ Հայաստանը պետք է համաշխարհային զարգացումների մաս կազմի, և տարածաշրջանում դառնա տեխնոլոգիական զարգացման կենտրոն: (Տնտեսական խոստումները) «Այսինքն՝ լինել միջազգային, համաշխարհային զարգացումների հունի մեջ, դառնալ դրա մասնակիցը և Հայաստանը դարձնել տարածաշրջանային տրանսֆեր, այդ զարգացումները հարևաններին փոխանցելու համար: Սա է, ըստ էության, մեր տնտեսական ռազմավարության առանցքը», — այսօր պարզաբանեց Ավետիսյանը: Հանրապետականը, որի կառավարման տարիներին Հայաստանում 30 տոկոսանոց աղքատություն է ձևավորվել, այժմ հավակնում է քաղաքական դաշտում հավասարակշռողի դեր ստանձնել: Նախընտրական ծրագրի տնտեսական հատվածում Հանրապետականը պնդում է՝ Հայաստանը նախորդ տարիների աշխատանքի արդյունքում ունի մեծ շուկաների հասանելիություն, կայուն էներգետիկ համակարգ, ինտենսիվ գյուղատնտեսությամբ զբաղվելու համար շոշափելի նախադրյալներ։ Այժմ էլ միայն մրցակցություն խթանելով հարցերը չեն լուծվի: Արփինե Հովհաննիսյանը, ներկայացնելով իրենց ծրագիրը, ասաց՝ Նիկոլ Փաշինյանի կառավարությունը այժմ խոստումներ է տալիս, սակայն հարց է՝ արդյոք դրանք կկատարվեն: «Բացառապես հնչում է բարի ցանկության պես: Կբարձրանա այսքան աշխատավարձ, տեղի կունենա այսինչը: Եվ չկա ուղի: Ինչո՞ւ ենք մենք ամենաշատը մտահոգ, որովհետև չենք տեսնում ուղին՝ ինչպե՞ս պետք է դա կատարվի: Իսկ երբեմն, երբ բացահայտվում է ուղին, թե ինչպես պետք է այդ խոստումները կատարվեն, իրականում շատ ավելի մտահոգիչ է դառնում, քան եթե գոնե չիմանայինք ուղին ինչպես են պատկերացնում», — հայտարարեց Հովհաննիսյանը:

Թեղուտի հանքավայրի աշխատանքից ազատված աշխատակիցները հանքի վերաբացման մասին ծանուցումներ կստանան։ Հանքի սեփականատեր դարձած ՎՏԲ բանկը համաձայնության է եկել Ռուսաստանում իր հզորությամբ երկրորդ «Ռուսական պղնձաձուլական ընկերության» հետ: Ընկերության, ՎՏԲ բանկի, ռուսաստանաբնակ հայազգի գործարար Նորայր Պետրոսյանի և կառավարության միջև պայմանավորվածություն է ձեռք բերվել՝ հանքը վերագործարկելու մասին։ Կառավարությունում տեղի ունեցած քննարկումներից հետո գործի նախաձեռնողները Ալավերդի քաղաքում հանդիպեցին հանքավայրի արդեն գործազուրկ դարձած աշխատակիցներին։ Հանդիպման ընթացքում հանքը վերաբացելու պատասխանատվությունն ստանձնած Նորայր Պետրոսյանը աշխատակիցներին ասաց. — «Մենք Թեղուտում հանդիպել ենք կադրերի բաժնի վարիչի, շահագործման պետի, ովքեր որ այսօր կան ու ներկա մարդիկ կան, որ ներկա են եղել տղերքից, մեր աշխատողներից։ Բոլոր այն աշխատողները, որ ազատվել են աշխատանքից Թեղուտի կոմբինատից երկուշաբթի-երեքշաբթի ծանուցում կստանան՝ վերադառնալու և գործի ընդունվելու։ Նորայր Պետրոսյանը շեշտում է, որ նախկին սեփականատիրոջ՝ «Վալլեքս» ընկերության, ՎՏԲ բանկին թողած 380 միլիոն դոլարի պարտքի պայմաններում դժվար է հանքից եկամուտ ակնկալել, բայց կառավարության հետ ունեցած պայմանավորվածությունների համաձայն, բոլոր դեպքերում պատրաստ են հանքը վերաբացել։ «Երբ հաշվարկ կատարեցինք, պարզվեց, որ Թեղուտի այսօրվա պաշարները չի հերիքում ՎՏԲ-ի պարտքը փակելու։ Բայց մինչ այդ ես հանդիպել էի մեր վարչապետի հետ ու խոստացել էի, որ ամեն ինչ անելու եմ, որպեսզի Թեղուտի կոմբինատը աշխատի։ Անկախ նրանից մենք դրա մեջ փող ունեն թե չունենք, ես խոսել եմ վարչապետի հետ, ես չեմ կարա սուտ խոսեմ։ Մենք դա պետք է վերաթողարկենք։ Ոչ մի բառի վրա իմ ասած, խնդրում եմ չկասկածեք», — նշեց գործարարը։ Տարիներ շարունակ խոստումներ լսած լոռեցիները մտավախություն ունեն, թե սա ընդամենը նախընտրական քարոզչություն է։ Ալավերդու պղնձաձուլական գործարանի աշխատակից Համլետ Հարությունյանը, ով սպասում է նաև Ալավերդու գործարանի վերաբացմանը, վարչապետի օգնական Արեն Մկրտչյանին ասաց, թե այս ամենից նախընտրական քարոզարշավի հոտ է գալիս։ «Շատ վատ բան է դա ժողովրդի մոտ, եթե այդ հոգեբանությունը մտնի, որ ընտրությունների հետ է կապված ամբողջ շարժը։ Այ, եթե կարողանանք ժողովրդին ապացուցենք, որ դրա հետ չի կապված, դա շատ հաճելի երևույթ կլինի։ Թե չէ Աստված ոչ անի, ժողովրդի մոտ հիասթափություն լինի։ Դա շատ վատ բան է», — ընդգծեց Արեն Մկրտչյանը։ Անգամ Ալավերդու բնակչության հետ հանդիպումից հետո լուրեր տարածվեցին, թե սա քարոզչական հնարք է, և որևէ լուրջ հեռանկար չկա հանքի վերաբացման շուրջ։ Մինչդեռ Արեն Մկրտչյանը վստահեցնում է, թե պայմանավորվածությունները հստակ են, իսկ տարածված լուրերը՝ կեղծ։ Ըստ վարչապետի օգնականի, հանքը շահագործող ընկերությունը նոր տեխնիկական հնարավորություններով կսկսի գործը. — «Այսինքն նոր մեթոդներ, նոր տեխնոլոգիա, նոր մոտեցումներ և բավականին երկար ժամանակ ուսումնասիրություններ է կատարել ընկերությունը Թեղուտում։ Այնպես չէ, որ հանկարծակի հայտնվեց և որոշեց հանքը շահագործել, վերագործարկել։ Երկար ուսումնասիրությունների արդյունքում իրենք կատարել են, բնականաբար, իրենց տնտեսական հաշվարկները, հաշվարկել են իրենց հնարավոր եկամուտներն ու հնարավոր վնասները և եկել են այն եզրահանգման, որ, այո, Թեղուտը կարելի է վերագործարկել»։ Թեղուտի հանքավայրի արդեն նախկին աշխատակիցները պնդում են, որ շատերն անցած ամիսներին հուսահատ դրսում են աշխատանք գտել, բայց նշում են, թե վերագործարկման դեպքում կվերադառնան։ «Ճիշտն ասած ժողովրդի մեջ արդեն հույսը կտրվել էր, որ հնարավոր է ինչ-որ վերաբացում լինի Թեղուտում։ Բոլորն էլ մասնագետներ են կամ մի մասը, որ արդեն Ռուսաստանում են գտնվում, լքել են երկիրը, մենք իրենց կխնդրեն վերադառնալ», — ասաց աշխատակիցներից մեկը։ ՎՏԲ բանկն առայժմ որևէ հայտարարություն չի անում, թե արդյոք, իր սեփականությունը հանդիսացող հանքավայրը կվերաբացվի, բայց անհուսալի դարձած պարտքը գոնե մասնակի վերադարձնելու միակ ելքն այսօր հանքի գործարկումն է։ Այս տարեսկզբին Թեղուտի հանքավայրն ընդամենը երեք տարվա գործունեությունից հետո փակվեց, 1200 աշխատողների մեծ մասը մնաց գործազուրկ։ Սկզբում ղեկավարները հայտարարեցին, որ աշխատանքի դադարը ժամանակավոր է՝ ընդամենը պլանային վերանորոգումների պատճառով: Հետո արդեն պարզ դարձավ, որ հանքը շահագործող «Վալլեքս» ընկերության շուրջ 380 միլիոն դոլարի պարտքի պատճառով հանքն անցել է ռուսական ՎՏԲ բանկին։ .